Gaast, dit kleine dorp aan de Friese kust, is altijd een plek geweest die met de tijd is meegegaan. Eens liggend aan de rand van de Zuiderzee, was het water een constante, onvoorspelbare en soms zelfs dreigende kracht in het leven van de dorpelingen. De eindeloze golven en stromingen brachten onzekerheid, maar ook avontuur en het potentieel voor een rijke oogst.
Maar tijden veranderen, en Gaast veranderde mee. Toen de Afsluitdijk werd aangelegd, temde dit monument van menselijke ingenieurskunst de onstuimige Zuiderzee tot het rustigere IJsselmeer. Het water kwam nog steeds af en toe opzetten, maar de ooit dreigende kracht was getemd. Dit bracht een grote verandering teweeg voor Gaast.
Beschermd door de dijk, leunde het dorp meer landinwaarts, zich afkerend van de zee die het ooit had gevormd. Vissers verdwenen langzaam, de vaargeul verzandde geleidelijk en het leven van de zee werd vervangen door het leven op het land. Boeren, nieuwe ondernemers, gepensioneerden en forenzen kwamen in de plaats van de zeelui en vissers van weleer.
Het is misschien een beetje jammer, want het water hoort bij Gaast en Gaast hoort bij het water. Hoe mooi zou het zijn als het water weer een beetje terug kon komen, om meer diversiteit en leven terug te brengen in het dorp.
Er zijn nog overblijfselen van het oude Gaast, zoals de foto’s van het voormalige Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) station in het dorpsgebouw de Fuke. Gaast had ooit een trots KNRM-station aan het water, bemand door de helden van het dorp. Schepen in nood voor de kust van Gaast worden nu geholpen door het reddingsstation van Stavoren.
Er zijn ook overblijfselen van de activiteiten in de visserij door inwoners van het dorp, zoals de steen met de stoere harpoeniers en de gigantische walvis, nu vervangen door een afbeelding van een walvis in de bestrating van het dorpsplein. Een recente toevoeging is een prachtig standbeeld voor het dorpshuis de Fuke, een mooi eerbetoon aan het verleden.
En toch, zelfs nu het dorp zich meer naar het land heeft gekeerd, is het moeilijk om volledig los te komen van zijn maritieme verleden. Misschien zit het in de knusse architectuur, misschien in enkele typische huisjes, of misschien in de mensen zelf. Hoe dan ook, wie Gaast binnenstapt voelt een andere sfeer dan die van het gemiddelde Friese plattelandsdorp. Het kan bijna niet anders of de zee heeft iets te maken met die sfeer.
Gaast blijft zich aanpassen aan de veranderende tijden. De aanwezigheid van windmolens op het IJsselmeer, het grootste niet-offshore windmolenpark ter wereld, toont aan hoe het dorp zich heeft aangepast aan de moderne tijd. De windmolens zijn een controversiële toevoeging, maar ze symboliseren de voortdurende inspanningen om de dreiging van klimaatverandering aan te pakken.
Desondanks zijn er zorgen. De stilte en de rust, het eenvoudige landschap, het geluid van het water en de vogels, de donkere nachten, dat alles lijkt verloren te gaan. Er is een groeiende onrust over de chemicaliën die in de buurt van het dorp worden gebruikt en de toenemende onzekerheid die door de overheid wordt veroorzaakt.
Gaast is sterk, Gaast is mooi. Het vermogen om zich aan te passen aan veranderingen en onzekerheid is verweven in het DNA van de bewoners. Gaast verandert mee met de tijd, altijd. En hoewel de toekomst onzeker is, is er hoop dat Gaast, net zoals het altijd heeft gedaan, zich zal aanpassen en zal blijven bloeien.
Door een inwoner van Gaast.
